اکریلونیتریل - بوتادین رابر ( NBR )

لاستیک NBR؛ تولید، خواص و کاربردها

لاستیک NBR یا نیتریل بوتادین رابر (Nitrile Butadiene Rubber)، یکی از پرکاربردترین الاستومرهای صنعتی است که از کوپلیمریزاسیون بوتادین و آکریلونیتریل تحت شرایط دمای پایین تولید می‌شود. این لاستیک به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد، به‌ویژه مقاومت فوق‌العاده در برابر روغن‌ها، سوخت‌ها، حلال‌ها و مواد شیمیایی، جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده است. تولیداین لاستیک، انقلاب بزرگی در صنعت قطعات مقاوم در برابر روغن ایجاد کرد و امروزه نقش اساسی در صنایع خودروسازی، نفت و گاز، الکترونیک و پزشکی ایفا می‌کند.

فرآیند تولید این لاستیک شامل انتخاب مواد اولیه (آکریلونیتریل و بوتادین)، انجام کوپلیمریزاسیون به کمک آغازگرهای مناسب و در شرایط کنترل شده، و انجام فرآیندهای پس از پلیمریزاسیون مانند خشک کردن، گرانول کردن و افزودن مواد افزودنی جهت بهبود خواص نهایی است. این لاستیک در گریدهای متنوعی تولید می‌شود که بسته به درصد آکریلونیتریل، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی دارند.

تاثیر درصد آکریلونیتریل بر خواص لاستیک NBR

در ساختار این لاستیک، نسبت آکریلونیتریل به بوتادین بین 18 تا 50 درصد متغیر است. افزایش درصد آکریلونیتریل موجب بهبود مقاومت در برابر روغن‌ها، حلال‌ها و سایش می‌شود اما در مقابل، انعطاف‌پذیری در دماهای پایین را کاهش می‌دهد. بالعکس، کاهش میزان آکریلونیتریل باعث افزایش انعطاف‌پذیری، مانایی فشاری بهتر و بهبود رزیلیانس می‌شود. این ویژگی‌ها امکان انتخاب مناسب‌ترین گرید این لاستیک برای کاربردهای خاص را فراهم می‌کند.

دسته‌بندی گریدهای لاستیک NBR بر اساس درصد آکریلونیتریل

Very High Nitrile Rubber (بیشتر از ۴۳٪)
High Nitrile Rubber (۳۶٪ تا ۴۳٪)
Medium High Nitrile Rubber (۳۱٪ تا ۳۶٪)
Medium Nitrile Rubber (۲۵٪ تا ۳۱٪)
Low Nitrile Rubber (کمتر از ۲۵٪)

این دسته‌بندی کمک می‌کند تا با توجه به نیاز کاربردی، گرید مناسب انتخاب شود.

ویژگی‌های برجسته لاستیک NBR

مقاومت بسیار بالا در برابر روغن‌ها و سوخت‌ها
پایداری حرارتی مناسب در محدوده وسیعی از دماها
مقاومت در برابر سایش و پارگی
انعطاف‌پذیری مناسب در دماهای مختلف
مقاومت خوب در برابر پیری ناشی از تماس با حرارت و اکسیژن
خاصیت ضدآب و مقاومت در برابر رطوبت

کاربردهای لاستیک NBR در صنایع مختلف

خودروسازی: تولید انواع واشر، اورینگ، شلنگ‌های سوخت و روغن، لوله‌های هیدرولیک، درزگیرها و قطعات آب‌بندی.
نفت و گاز: استفاده در لاینرهای مخازن، پکینگ‌ها، آب‌بندها و شلنگ‌های مقاوم به مواد شیمیایی.
صنایع الکترونیک: عایق‌بندی کابل‌ها، کانکتورها و سوئیچ‌های مقاوم به رطوبت.
صنایع پزشکی: تولید دستکش‌های پزشکی مقاوم در برابر مواد شیمیایی و حرارت، لوله‌های پزشکی و دیگر تجهیزات پزشکی.
ساخت زیره کفش و تجهیزات صنعتی: استفاده در تولید زیره کفش‌های مقاوم به سایش، روکش غلتک‌ها و تسمه‌های نقاله.

گریدهای خاص لاستیک NBR

در کنار گریدهای معمولی، انواع خاصی از این لاستیک برای کاربردهای پیشرفته تولید می‌شوند، از جمله:

Carboxylated Nitrile Rubber (XNBR): با مقاومت بالاتر در برابر سایش و خواص مکانیکی بهتر.
Acrylonitrile-Butadiene-Isoprene Rubber (NBIR): برای افزایش انعطاف‌پذیری در دماهای پایین.
NBR پودری و مایع: مورد استفاده در صنایع پوشش‌دهی و چسب‌ها.

فرآیند بهبود خواص لاستیک NBR

پس از تولید، این لاستیک می‌تواند تحت فرآیندهای خاصی مانند ولکانیزاسیون قرار گیرد تا مقاومت حرارتی، مکانیکی و شیمیایی آن بهبود یابد. افزودنی‌های مختلفی همچون نرم‌کننده‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و تقویت‌کننده‌ها به فرمولاسیون اضافه می‌شوند تا لاستیک تولیدی، ویژگی‌های مورد نیاز برای کاربردهای خاص را داشته باشد.

این لاستیک به عنوان یک ماده صنعتی استراتژیک، با دارا بودن مجموعه‌ای از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ممتاز، توانسته است جایگزین مناسبی برای بسیاری از لاستیک‌های طبیعی و مصنوعی در کاربردهای حساس شود. انعطاف در تولید گریدهای مختلف، قابلیت طراحی محصول بر اساس نیازهای خاص صنعتی، و مقاومت برجسته در برابر روغن‌ها و مواد شیمیایی، این ماده را به یکی از محبوب‌ترین الاستومرها در صنایع گوناگون تبدیل کرده است.

شرکت پلیمر پیشرفته دانا با تامین گریدهای مختلف این لاستیک از شرکت‌های معتبر بین‌المللی مانند Zeon و Sibur، نقش موثری در تامین نیازهای صنایع داخلی ایفا می‌کند.