پلیمرها با داشتن نقش پررنگ در صنایع مختلف، از جمله مواد اولیه‌ای هستند که در سال‌های اخیر با افزایش اهمیت اقتصاد چرخشی، بازیافت آن‌ها مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. انعطاف بالا در خواص فیزیکی-مکانیکی و قابلیت شکل‌دهی پلیمرها، همراه با توسعه روش‌های بهبود این خواص، نشان می‌دهد که هیچ مانعی برای بازیافت پلیمرها وجود ندارد. در این مقاله، نقش بسته بندی‌های چند لایه پلیمری در اقتصاد چرخشی و برخی تصورات نادرست درباره استفاده از پلیمرها در بسته‌بندی بررسی می‌شود.
نقش پلیمرها در صنعت بسته‌بندی
سالانه بیش از یک‌سوم پلیمرهای تولیدی جهان در صنعت بسته‌بندی استفاده می‌شود. این سهم مصرف بالا، نیاز به بازیافت پلاستیک‌های بسته‌بندی را افزایش داده و برنامه‌هایی برای کنترل مصرف آن‌ها ارائه شده است. از جمله مهم‌ترین ارکان این برنامه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Prevention: حذف پلاستیک‌ها در برخی کاربردهای بسته‌بندی.
- Reduction: کاهش مصرف پلاستیک در بسته‌بندی.
- Reuse: استفاده مجدد از بسته‌بندی‌ها.
- Recycle: بازیافت پلاستیک‌های بسته‌بندی.
- Recovery: بازگرداندن پلاستیک‌ها به چرخه مصرف، مانند استفاده به‌عنوان سوخت.
- Disposal: دفن در صورت عدم امکان اجرای سایر راهکارها.
اهمیت بسته‌بندی‌های چند لایه پلیمری
مهندسان پلیمر معتقدند که استفاده از پلاستیک‌ها در کاربردهای معمول مانند کیسه‌های خرید و ظروف یک‌بارمصرف باید کاهش یابد. با این حال، بسته بندی‌های چند لایه پلیمری با مزایای کلیدی، جایگزین مناسبی ندارند. به عنوان مثال:
- کاهش وزن: بسته‌بندی چندلایه پلیمری می‌تواند وزن بسته‌بندی را تا ۷ برابر نسبت به نمونه فلزی کاهش دهد. این ویژگی علاوه بر کاهش هزینه حمل‌ونقل، باعث کاهش اتلاف در مراحل بازیافت می‌شود.
- کاهش تولید CO2: جایگزینی بسته‌بندی‌های فلزی و کاغذی با انواع پلیمری می‌تواند اثرات منفی زیست‌محیطی ناشی از تولید CO2 در حمل‌ونقل کالاها را کاهش دهد.
بسته‌بندی‌های چند لایه پلیمری نقش اساسی در تحقق اهداف اقتصاد چرخشی دارند. با توجه به مزایای وزنی، زیست‌محیطی و اقتصادی این بسته‌بندی‌ها، حذف کامل آن‌ها منطقی نیست. به جای آن، باید بر بهینه‌سازی زنجیره ارزش بسته‌بندی‌های پلیمری تمرکز کرد و نقش مهندسی پلاستیک‌ها را بهتر شناخت.
