در مطالب قبلی، با فیلم گلخانه‌ای و ویژگی‌های کلیدی آن آشنا شدیم. همانطور که توضیح داده شد، این پوشش برای محافظت مؤثر از گیاهان در گلخانه باید مجموعه‌ای از الزامات فیزیکی و مکانیکی را برآورده کند. اهمیت این محصول تا جایی است که در سال 1395، سازمان ملی استاندارد ایران استاندارد شماره 21558-1 را با عنوان “پلاستیک‌ها – فیلم‌های چند لایه گرمانرم مورد استفاده در کشاورزی و باغبانی” تدوین کرد. در ادامه به بررسی این استاندارد و فناوری تولید فیلم‌های چند لایه گلخانه‌ای می‌پردازیم.
ساختار و فرآیند تولید فیلم گلخانه‌ای چند لایه
فرآیند تولید این فیلم های چند لایه بر پایه فناوری اکستروژن بادی است که طی آن رزین‌های مختلف پلی اتیلنی و کوپلیمرها به صورت همزمان از طریق چندین اکسترودر تغذیه شده و در قالب یک فیلم واحد با ساختار چندلایه شکل می‌گیرند. در این فرآیند، لوله‌ای از نایلون مذاب با دمیده شدن هوا گسترش می‌یابد و پس از سرد شدن، به صورت لایه‌های به هم متصل شکل می‌گیرد. روش کواکستروژن این امکان را فراهم می‌کند که پنج نوع پلیمر مختلف با ویژگی‌های متنوع در یک فیلم ترکیب شوند و محصولی مقاوم، منعطف و پایدار در برابر عوامل محیطی ایجاد گردد.
ساختار فیلم گلخانه‌ای چند لایه
در یک فیلم 5 لایه گلخانه‌ای، توزیع پلیمرها و افزودنی‌ها به شکل زیر صورت می‌گیرد:
- لایه‌های خارجی: افزودنی پایدارکننده در برابر اشعه فرابنفش برای محافظت در برابر تابش مستقیم.
- لایه میانی: پلیمرهایی مانند EVA و PE متالوسن برای افزایش خواص مکانیکی.
- لایه‌های داخلی: افزودنی‌های فیلترکننده اشعه فروسرخ (IR) و آنتی‌فاگ برای جلوگیری از تشکیل قطرات آب و کاهش تجمع گرد و غبار.
این ساختار باعث می‌شود هر افزودنی در محل مناسب خود و به مقدار بهینه به کار رود، در نتیجه عملکرد فیلم به حداکثر می‌رسد.
فیلم‌های گلخانه‌ای چند لایه به عنوان یک راهکار نوین، الزامات استانداردهای ملی و بین‌المللی را برآورده می‌کنند. این فناوری علاوه بر حفظ منابع اقتصادی، از گیاهان در برابر شرایط محیطی محافظت کرده و عملکرد گلخانه را بهبود می‌بخشد.
ویژگی‌های فیلم گلخانه‌ای چند لایه
- مقاومت بسیار بالا در برابر پارگی و سوراخ شدن
- ضد بخار و ضد رطوبت
- ممانعت از عبور نور و اشعه‌های مضر خورشید
- دارای خاصیت تثبیت UV برای جلوگیری از تخریب توسط اشعه فرابنفش
- قابلیت چاپ و شخصی‌سازی
- انعطاف‌پذیری و ماندگاری طولانی در شرایط محیطی سخت
اهمیت استفاده از فیلم گلخانه‌ای چند لایه در کشاورزی
استفاده از فیلم‌های گلخانه‌ای چند لایه، به ویژه در دوره‌های خشکسالی و کمبود منابع آبی، تاثیر قابل توجهی در بهره‌وری کشاورزی دارد. تحقیقات نشان داده که این نوع پوشش‌ها با حفظ رطوبت و کنترل دما در داخل گلخانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش کیفیت محصولات ایفا کنند. همچنین مقاومت بالای این فیلم‌ها در برابر نور شدید خورشید، وزش باد، سرما و برف، آنها را به انتخابی ایده‌آل برای کشاورزان حرفه‌ای تبدیل کرده است.
انتخاب بهترین فیلم گلخانه‌ای چند لایه
انتخاب فیلم مناسب نیازمند بررسی دقیق شرایط اقلیمی منطقه، میزان تابش نور، شدت وزش باد و نیازهای خاص کشت است. فیلم‌هایی با ضخامت ۱۸۰ تا ۲۲۰ میکرون، به ویژه برای مناطقی با شرایط آب‌وهوایی سخت توصیه می‌شود. همچنین باید به نوع تثبیت‌کننده‌های UV و فرمولاسیون مواد اولیه توجه ویژه داشت تا فیلم بتواند دوام و کارایی لازم را طی چندین فصل زراعی حفظ کند.
نکات مهم در نصب و نگهداری فیلم گلخانه‌ای چند لایه
برای دستیابی به بهترین عملکرد، رعایت اصول نصب و نگهداری بسیار حیاتی است:
- فیلم باید به صورت صاف و بدون چین خوردگی کشیده شود.
- استفاده از سیستم‌های دمنده مناسب برای ایجاد بالشتک هوایی بین لایه‌ها توصیه می‌شود تا مقاومت فیلم در برابر باد و برف افزایش یابد.
- فشار مناسب هوا بین لایه‌ها باید در محدوده ۰.۲ تا ۰.۳ اینچ آب حفظ شود.
- از تماس فیلم با مواد شیمیایی مضر، آفت‌کش‌ها و شوینده‌های نامناسب جلوگیری شود.
- شستشوی دوره‌ای فیلم با آب تمیز به حفظ شفافیت و انتقال نور کمک می‌کند.
عوامل موثر بر طول عمر فیلم گلخانه‌ای چند لایه
عواملی مانند شدت تابش نور خورشید، دمای محیط، ترکیبات شیمیایی داخل گلخانه و کیفیت نصب فیلم تاثیر مستقیمی بر عمر مفید آن دارند. استفاده از رنگ‌های سفید بر روی ستون‌ها یا نوارهای محافظ می‌تواند از جذب بیش از حد گرما جلوگیری کرده و به کاهش تنش‌های حرارتی کمک کند. همچنین پرهیز از قرار دادن فیلم روی سازه‌های PVC و رعایت دستورالعمل‌های نصب، عمر فیلم را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
تهدیدهای محیطی و مقابله با آنها
از مهم‌ترین تهدیدهای طبیعی برای این فیلم های چند لایه می‌توان به اشعه UV، بادهای شدید، سرمای ناگهانی، بارش برف و تماس با مواد شیمیایی اشاره کرد. مهندسان با طراحی فرمولاسیون‌های مقاوم به این تهدیدات، توانسته‌اند کیفیت این فیلم‌ها را بهبود دهند. با این حال، رعایت توصیه‌های فنی در انتخاب فیلم، نصب صحیح و نگهداری اصولی نقش کلیدی در افزایش طول عمر این محصولات ایفا می‌کند.
