PVC و نقش نرم‌کننده‌ها در انعطاف‌پذیری و کاربری‌های متنوع
تا دو دهه پیش، PVC به‌عنوان یکی از پرکاربردترین پلیمرها، در تولید محصولاتی با سختی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت. PVC به دلیل امتزاج‌پذیری عالی با روغن‌های نرم‌کننده، جایگاه ویژه‌ای در تولید شلنگ، کفش، دمپایی، چرم مصنوعی، روکش کابل و بسیاری از محصولات دیگر داشت. در ایران، با تولید داخلی PVC و روغن نرم‌کننده DOP، این پلیمر به یکی از قدیمی‌ترین مواد اولیه صنعتی تبدیل شد.
تولید و استفاده از پلاستی سایزرها در PVC
هر سال بیش از 8 میلیون تن انواع پلاستی سایزر PVC در جهان تولید می‌شود که 95 درصد آن به تولید PVC نرم اختصاص دارد. DOP (Dioctyl phthalate) به‌عنوان پرمصرف‌ترین نرم‌کننده، سهم 87 درصدی از بازار را به خود اختصاص داده است.
ویژگی‌های یک نرم‌کننده PVC مناسب
برای انتخاب یک نرم‌کننده مناسب، معیارهای زیر حائز اهمیت است:
- قیمت مناسب
- سازگاری کامل با PVC
- بی‌رنگ و بدون بو بودن
- عدم فراریت و سمی نبودن
- ویسکوزیته مناسب برای فرآیند شکل‌دهی
اثرات نرم‌کننده‌های PVC در فرآیند تولید و محصول نهایی
نرم‌کننده‌های PVC تأثیرات قابل توجهی بر فرآیند تولید و خصوصیات محصول نهایی دارند. برخی از این اثرات شامل:
- بهبود جریان‌پذیری و کاهش دمای شکل‌دهی
- کاهش ویسکوزیته و افزایش انعطاف‌پذیری
- بهبود خواص سطحی، براقیت و چقرمگی
دوز مصرف نرم‌کننده‌های PVC
میزان استفاده از نرم‌کننده‌های PVC بر اساس سختی و خواص مورد نیاز تعیین می‌شود. این مقدار معمولاً از 20 phr تا بیش از 100 phr متغیر است. مصرف کمتر از 10 phr می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد و باعث شکنندگی قطعه شود.
خانواده‌های پرمصرف نرم‌کننده‌های PVC
فتالات‌ها، مهم‌ترین گروه شیمیایی نرم‌کننده‌های PVC، شامل DOP به‌عنوان سرگروه هستند. در بخش‌های بعدی، به مقایسه خانواده‌های مختلف پلاستی سایزرها پرداخته و کاربردهای هر یک را بررسی خواهیم کرد.
