فناوری تولید خودروهای سواری و تجاری در بخش های مختلف کابین و قوای محرکه آنقدر پیشرفت کرده است که در سال های اخیر و پس از معرفی خودروهای الکتریکی و خودران، شاهد تغییر بزرگی در این زمینه نبوده ایم. اما پیشرفت های کوچک و از جنس بهبودهای مستمر عملکردی همچنان در جریان است. برای مثال در بخش قوای محرکه مهندسین طراح در هر سال نسل های بهینه موتورها را عرضه می کنند و تمام بخش های یک موتور را به روز رسانی می کنند. روغن موتورها بخش جدایی ناپذیر موتورهای بنزینی و دیزلی هستند که امروزه تنها یک روغن ساده نیستند. هر یک از روغن موتورهای امروزی از یک یا حتی چند روغن پایه تشکیل می شوند و بر اساس نوع موتور و نسل آن، مجموعه ای از افزودنی ها به آن اضافه می شود. در بخش قبلی این نوشتار که لینک آن در ادامه قرار داده شده است با گروه اول افزودنی های روغن موتور (اصلاح کننده ویسکوزیته – Viscosity Modifier)، آشنا شدیم و دو گروه مهم این خانواده را که EPDM و پلیمرهای اکریلیک مانند PAMA بودند را معرفی کردیم. در این بخش با دو پلیمر دیگر که به عنوان اصلاح کننده ویسکوزیته به کار می روند آشنا خواهیم شد و معیارهای مهم انتخاب یک اصلاح کننده ویسکوزیته مناسب را معرفی می کنیم.
کوپلیمرهای استایرنی: کوپلیمرهای استایرن با بوتادی ان یا ایزوپرن، گروهی از اصلاح کننده های ویسکوزیته هستند. این کوپلیمرها به منظور افزایش حلالیت در روغن به صورت کامل هیدروژنه می شوند و پیوندهای آن ها اشباع می شود و همچنین این گروه حاوی درصد کمی از استایرن به منظور افزایش مقاومت حرارتی هستند. از طرفی به منظور جلوگیری از کریستال شدن آن ها در دماهای پایین و به دنبال آن افزایش ویسکوزیته روغن، با ساختارهای شاخه ای و ستاره ای تولید می شوند.
پلی ایزوبوتن ها: پلی ایزوبوتن
یا PIB، شامل درصد بالایی منومر ایزوبوتیلن است و به صورت گسترده در تولید روغن کمپرسورها، جعبه دنده و گریس ها به عنوان اصلاح کننده ویسکوزیته ( از نوع غلظت دهنده) به کار می رود. امروزه گستره کاربرد PIB ها به دلیل مقاومت کم آن ها در برابر اکسیداسیون محدود است.
به منظور ایجاد خواص هم افزا، استفاده از مخلوط اصلاح کننده های ویسکوزیته رایج شده است. برای مثال به دلیل سازگاری شیمیایی بالا، آلیاژهای کوپلیمرهای اتیلنی و اکریلیکی با یکدیگر استفاده می شوند. چنین مخلوطی به صورت همزمان خواص مختلف روغن پایه شامل ویسکوزیته، پایداری حرارتی و تنشی را در گستره وسیعی از دماها بهبود می دهد. علاوه بر این نکته امروزه اصلاح کننده های ویسکوزیته، تنها به منظور بهبود جریان پذیری روغن در دماهای مختلف به کار نمی روند. در واقع به لطف پیشرفت فناوری های تولید اصلاح کننده هایی چون انواع کوپلیمرهای اتیلنی و اکریلیکی با ریزساختارهای مختلف، گریدهای ویژه ای تولید می شوند که می توانند به عنوان کاهش دهنده حداقل دمای جریان پذیری روغن عمل کنند. در واقع با اضافه شدن این خانواده، روغن می تواند در دماهای بسیار کم نیز جریان پذیر باشد. نام این خانواده PPD (Pour Point Depressant) است و با ساختارهای شاخه ای خود مانع از ایجاد بلورهای روغن در دماهای پایین و به دنبال آن عدم جریان پذیری روغن می شوند. همچنین گونه های خاص اصلاح کننده ویسکوزیته قادر به کاهش ضریب اصطکاک بین اجزای موتور هستند و همچنین در جلوگیری از ایجاد آلودگی ها و چسبیدن آن ها به بدنه موتور موثر هستند. در واقع اصلاح کننده های ویسکوزیته امروزی افزودنی های چند کاره و با استعداد صنعت روانکاری هستند.
